Атамандар үйі.

Дом наказных атаманов.

Нouse of atamans.

 

Объектінің мерзімделуі – 1823 ж.

Датировка объекта – 1823 г.

Dating of the object – 1823.

 

Объектінің тұрған жері – Батыс-Қазақстан облысы, Орал қаласы, Нұрсұлтан Назарбаев даңғылы, 168а.

Местонахождение объекта – Западно-Казахстанская область, г. Уральск, пр. Нурсултана Назарбаева, 168а.

The location of the object – West Kazakhstan region, Uralsk city, Nursultan Nazarbaev ave, 168a.

 

Қала құрылысы және сәулет ескерткіші.

Памятник градостроительства и архитектуры.

The monument of town planning and architecture.

 

Ғимарат XIX ғ-ң басында итальян сәулетшісі Дельмединоның бастауымен тұрғызылды. Атаман Д.М.Бородиннің қарамағында болды. Атаман Покатилов бұл үйді жиһаз-жабдықтарымен қоғамдық ақшаның есебінен өзіне және болашақ казак әскері атамандары үшін сатып алды.

XIX ғ-да бұл үйге ұлы орыс жазушылары тоқтаған: А.С.Пушкин (1833 ж.) – 1773-1775 жж. шаруалар көтерілісі, Пугачев, Жайық казактары, қазақтар жөнінде жөнінде мәлімет жинаған. Бұл мәліметтерді кейіннен ол өзінің «Пугачевтің тарихы», «Капитанның қызы» атты жұмыстарында пайдаланған.

В.А.Жуковский (1837 ж.) Орыс империясының губернияларына тақ мұрагері Александр ІІ -нің  мұғалімі ретінде ілесіп, Оралға тоқтады, онда Орал өзенінде балық аулаудың түрлері, казактардың әскери қызметі, т.б., жөнінде  күнделік жазбаларын толтырды.

«Түсінік сөздігінің авторы И.В.Даль (XIX ғ-ң 30-шы жылдары) қызмет бабымен Оралда жиі болды. «Орал казактары» очеркінде, «Орыс тілінің ерекшелігі» мақаласында Даль казактардың тілі жөнінде мінездеме беріп, оралдықтардың тұрмысы мен адамгершілік бейнесін суреттейді. Дальдің бірнеше жұмыстары қазақ халқының тұрмысына арналған.

1862 ж. біздің қаламызға келген Л.Н.Толстой, казактардың өмірімен, тұрмысымен, халық ауыз әдебиетімен танысты. Оның Оралға келуі жөнінде мәліметке «Не үшін» деген әңгіме жазылды.

1919 жылы үй мемлекет қарамағына алынып, әскери бөлімге берілді. 1962 жылдан мұнда Пионерлер үйі мен балалар кітапханасы орналасқан. Бұрынғы Жайық казактары әскері атамандарының үйі, қазір ішкі істер басқармасының поликлиникасы (емханасы), қазір республикалық маңызы бар XIX ғ. тарихи, мәдени және архитектура ескерткіші ретінде мемлекеттік қорғауда тұр.     

Қазіргі уақытта мұнда Ішкі істер департаментінің емханасы мен А.С.Пушкин музейі орналасқан. Жайық казактары әскері атамандарының үйі, қазір ішкі істер басқармасының поликлиникасы (емханасы) республикалық маңызы бар XIX ғ. тарихи, мәдени және архитектура ескерткіші ретінде мемлекеттік қорғауда тұр.     

 

Здание построено в начале ХIХ века итальянским архитектором Дельмедино. Дом принадлежал атаману Д.М.Бородину. Наказной атаман Покатилов купил этот дом с мебелью на  общественные деньги для себя и будущих атаманов казачьего войска.

В ХIХ веке в этом доме останавливались  великие русские писатели:

А.С.Пушкин (1833 г)- собирал материал о крестьянской войне 1773-1775 гг, о Е.И.Пугачеве, о яицких казаках, казахах. Этот материал он затем использовал в своей работе «История Пугачева», «Капитанская дочка». В.А.Жуковский  (1837 г. ) сопровождая, в качестве учителя, Цесаревича Александра ІІ по губерниям Российской империи, останавливался в Уральске, вел интересные  дневниковые записи о видах рыбной ловли, на реке Урал, воинской службе казаков. В.И.Даль (30-е годы ХIХ века)- автор «Толкового словаря» часто бывал в Уральске по служебным делам. В очерке «Уральский  казак», в статье «О наречиях  русского языка» Даль  дает характеристику речи казаков, рисует картины быта, нравов уральцев. Несколько работ Даля посвящены быту казахского народа.

Л.Н.Толстой, приезжавший в наш город в 1862 году, знакомился с жизнью, бытом казачества, его фольклором. По материалам своей поездки в Уральск написал рассказ «За что». Бывший дом наказных атаманов находится под государственной охраной как памятник истории и архитектуры XIX века республиканского значения.

В настоящее время в здании находится госпиталь ДВД и музей А.С.Пушкина.

 

The building was built in the early ХІХ century by the Italian architect Delmedigo. The house belonged to the ataman D.M.Borodin. Nakaznoy ataman Pokatilov bought this house with furniture for public money for himself and future atamans of the Cossack army.

In the NINETEENTH century, this house stayed the great Russian writers:

A.S.Pushkin (1833)- collected material about the peasant war of 1773-1775, about E.I.Pugachev, about Yaitsky Cossacks, Kazakhs. This material he then used in his work «History of Pugachev», «captain’s daughter». V.A.Zhukovsky (1837 ) accompanied, as a teacher, Tsarevich Alexander in the provinces of the Russian Empire, stayed in Uralsk, kept interesting diary entries about the types of fishing on the Ural river, the military service of the Cossacks. V.I.Dahl (30-ies of the XIX century)- the author of the «Dictionary» often visited Uralsk on official business. In the essay «of the Ural Cossack», in the article «On the dialects of the Russian language,» Dahl gives the characteristic of the speech of the Cossacks, paints a picture of life and customs of the Urals. Several works of dal devoted to the life of the Kazakh people.

L.N.Tolstoy, who came to our city in 1862, got acquainted with the life of the Cossacks, their folklore.

According to the materials of his visit to Uralsk wrote a story «what». The former house of atamans is under state protection as a monument of history and architecture of the XIX century of national importance.

Currently, the building houses the DVD hospital and the Pushkin Museum.